Η ιστορική μονή της Παναγίας Καλόπετρας Θολού Ρόδου

 Η ιστορική μονή της Παναγίας Καλόπετρας

1912 . αρχείο  κ.Γεωργαλλίδη Σταύρου.

Το μοναστήρι της Παναγίας Καλόπετρας σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα είναι από τα πιο παλιά της Ρόδου.

Η διαπραγμάτευση της ιστορίας του είναι συγχρόνως και η ιστορία του Θολού, του Καλαμώνα και της κοιλάδας των Πεταλούδων.

 

Την σημερινή του μορφή απέκτησε μετά από αλλεπάλληλους σεισμούς που το ισοπέδωσαν

Η μονή της Παναγίας Καλόπετρας προϋπήρχε από το 1489 και κατέπεσε από σεισμό τον Σεπτέμβριο του 1779.  

Ανοικοδομήθηκε 1782-1784 από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη ηγεμόνα της Μολδοβλαχιας .

Με τον σεισμό του Φεβρουαρίου του 1851, έπαθε μεγάλες ζημιές και ανοικοδομήθηκε με προσφορές των Θολοενών επί ηγουμενίας Φιλοθέου, τα παραπάνω έγραψε στη Ροδιακή στις 30 Ιουνίου του 1916 ο κ Ευαγγελινίδης Τρύφωνος γυμνασιάρχης Βενετοκλείου όταν  σε επίσκεψη του διάβασε τα βιβλία του μοναστηριού. Στη Ιερά Μητρόπολη Ρόδου, σώζεται ένα πωλητήριο της μονής, σύμφωνα με το οποίο για την αναστήλωση της μονής μετά τον φοβερό σεισμό του 1863 που είχε ξαναπέσει, ο τότε ηγούμενος Σαμουήλ με την έγκριση του Μητροπολίτη Συνεσίου πούλησε ένα αμπελοχώραφο στον Γεώργιο Παναγιώτου από την Σορωνή, για να χρησιμοποιήσει τα χρήματα για την επισκευή της.

Το μοναστήρι της Παναγίας Καλόπετρας ήταν μια "Κοινόβια Μονή" και βρισκόταν σε μεγάλη ακμή ως τις αρχές του αιώνα μας. Διατηρούσε κελιά που χρησίμευαν για κοιτώνες των μοναχών, σαν αποθήκες και σαν αναγνωστήρια.

      Η προσφορά της μονής ήταν μεγάλη στη παιδεία .Κάθε χρόνο έδινε το ποσό των 450 γροσίων για να συντηρήσει την κεντρική σχολή, καθώς και τις άλλες σχολές των γύρω χωριών. Είχε τεράστια περιουσία κτηματική, πράγμα το οποίο φαίνεται και από την παράδοση την σχετική με τον Υψηλάντη, όπως την εδιηγούντο και την διηγούνται οι κάτοικοι του Θολού και η οποία καταλήγει: «Όταν βρήκε το εικόνισμα της Παναγίας ο Υψηλάντης και έταξε να της ξανακτίσει την γκρεμισμένη εκκλησία, από εκεί πάνω κoίταξε προς τα κάτω την περιοχή και είπε: «Και όσα κτήματα πιάνει το μάτι μου από δω πάνω μέχρι κάτω στην θάλασσα θα σου τα Χαρίσω».Και πράγματι, μέχρι σήμερα τεράστιες εκτάσεις των κτημάτων της περιφέρειας Θολού από την Καλόπετρα, τον Καλαμώνα και μέχρι την παραλία είναι ιδιοκτησία της Καλόπετρας και τα καλλιεργούν οι Θολοενοί.

     Οι ηγούμενοι που πέρασαν από την Καλόπετρα ήταν: Φιλόθεος, ο Βενιαμίν, Παρθένιος και ο Διονύσιος Παπαδάτος . Αυτός ήταν και δάσκαλος για τα παιδιά του Θολού –Του Διονύσιου Παπαδάτου υπάρχει ένα έγγραφο- επιστολή του και απευθύνεται στα « φιλόμουσα πατριωτικά αισθήματα των ομογενών ημών» και ζητά οικονομική ενίσχυση "η οποία διατίθεται υπέρ της σπουδαζούσης νεότητος και ουχί προς άνετο βίον και ευμάρεια των καλόγερων".Η επιστολή αυτή έχει ημερομηνία Ι Οκτωβρίου 1908 

      Είναι σπουδαίο ιστορικό στοιχείο, γιατί είναι της εποχής της Τουρκοκρατίας και τα πληροφορούμενα είναι πως μέχρι τότε η μονή φρόντιζε για τη μόρφωση των παιδιών ,την οικονομική της παρακμή  και πως μέχρι τότε υπήρχαν καλόγεροι πάνω στην Καλόπετρα. 

     Η Εκκλησιαστική Επιτροπή του Αγίου Σπυρίδωνα Θολού ανέλαβε την φροντίδα της περιουσίας και τη συντήρησή του μοναστηριού ,όταν οι τελευταίοι καλόγεροι έφυγαν από την Καλόπετρα. Πάντα φρόντιζε να υπάρχει, και υπάρχει, ένα πρόσωπο φύλακας - επιστάτης.

     Ο Ρόδιος ποιητής Κ. Ν. Κωνσταντινίδης που στα 1928 επισκέφτηκε το μοναστήρι της Καλόπετρας βρήκε τη γριούλα Μαγκαφού τη Συμιακιά να φροντίζει το μοναστήρι και τους γύρω χώρους της, Από το 1932, που έφυγε λόγω γήρατος, η Μαγκαφού, (Φωτεινή Νικολέτου 1928-1932) τη φροντίδα της εκκλησίας και των γύρω χώρων της ανέλαβε το ζεύγος Χρίστος και Κυριακούλα Ατσίδη από το Θολό. Αυτοί έμειναν πάνω στη Καλόπετρα 22 ολόκληρα χρόνια . Η μακαρίτισσα η θεία Κυριακούλα μας έλεγε πως τη νύχτα, όταν έσβηνε το καντήλι της Παναγίας, άκουε 2-3 κτύπους στην πόρτα του κελιού που έμεναν, ξυπνούσε και πήγαινε και το άναβε «ό,τι ώρα και να ήταν, ό,τι καιρό και αν έκαμνε».

    Το Νοέμβριο του 1944, ακόμη και το μοναστήρι της Παναγιάς της Καλόπετρας γεύτηκε την αγριότητα των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής, όταν ένα Σαββατόβραδο, γύρω στις 10 Νοέμβριου, γερμανοί στρατιώτες πήγαν αργά τη νύχτα και αφού παραβίασαν την πόρτα του στάβλου έκλεψαν δύο κατσίκες, ένα μοσχάρι και πολλά κοτόπουλα και επί πλέον, όταν ο επιστάτης του μοναστηριού, το Χριστολί (Χριστόδουλος Ατσίδης) και η γυναίκα του Κυριακούλα, άκουσαν το θόρυβο και άνοιξαν την πόρτα του κελιού τους να δουν τι συνέβαινε, οι γερμανοί στρατιώτες άρχισαν να πυροβολούν, με αποτέλεσμα η Κυριακούλα να χτυπηθεί από μια σφαίρα στον ώμο. Η σφαίρα μπήκε από τη μια μεριά και βγήκε από την άλλη, αφήνοντας την τραυματισμένη και αιμόφυρτη Οι Γερμανοί στρατιώτες με τα αυτοκίνητα και τα κλεμμένα ζώα έφυγαν αφήνοντας πίσω τους την καταστροφή και τους δύο ηλικιωμένους ανθρώπους να τα έχουν χαμένα, και να μη ξέρουν τί να κάμουν. Μόλις συνήλθαν κάπως και συνειδητοποίησαν πως οι στρατιώτες έφυγαν και παρά τις σφαίρες που έπεσαν βροχή, αυτοί εξακολουθούσαν να είναι ζωντανοί ,σκέφτηκαν πως η Παναγιά η Καλόπειρα θαυματουργικά τους προστάτεψε και τους έσωσε από του «Χάρου τα δόντια». Γύρισαν πίσω στο κελί τους και με μεγάλη ψυχραιμία ο άντρας της της έδεσε τον πληγωμένο ώμο.Στη συνέχεια, μπήκαν στην εκκλησία συμπλήρωσαν το λάδι που είχε καεί στα καντήλια, για να μη σβήσουν ως το πρωί, προσευχήθηκαν και αφού έλυσαν και σαμάρωσαν το μικρό τους γαϊδουράκι, η γυναίκα κάθισε πάνω και πήγαν στο χωριό. ‘Ηταν σχεδόν χαράματα και μόλις ξημέρωσε, η τραυματισμένη γυναίκα μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο για ιατρική φροντίδα και περιποίηση. Ευτυχώς γρήγορα έγινε καλά, αλλά μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος, άντρας και γυναίκα έμεναν στο χωριό τις νύχτες και κάθε πρωί πήγαιναν και φρόντιζαν το μοναστήρι, άναβαν τα καντήλια και το απόγευμα επέστρεφαν στο χωριό, φοβούμενοι μη τους ξανασυμβεί το ίδιο.Η θεία Κυριακούλα, όσο ζούσε, κάθε φορά που μας διηγότανε το επεισόδιο αυτό, έλεγε πως δεν ένιωσε πόνο από τη γερμανική σφαίρα και μόνο από τα αίματα που τρέχανε κατάλαβε πως ήταν πληγωμένη. Πάντα συμπλήρωνε τη διήγησή της λέγοντας πως το να μην αισθανθεί πόνο ήταν θαύμα της Παναγιάς της Καλόπετρας.Τις λεπτομέρειες του επεισοδίου τις ακούσαμε πάρα πολλές φορές να τις διηγείται η παθούσα και τις γνωρίζουν μέχρι σήμερα πάρα πολλοί Θολοενοί.

     Το επεισόδιο αυτό αναφέρεται και στο βιβλίο «Απομνημονεύματα Του Μητροπολίτου Ρόδου Αποστόλου», τόμος Β 1947.
      Ο Γιώργος Καταβενός από την Ψίνθο διαδέχθηκε το ζευγάρι συνεχίζοντας την έμμισθη σχέση του με την εκκλησιαστική επιτροπή του Αγίου Σπυρίδωνα Θεολόγου ως το 2016 που απεβίωσε.

    Η Παναγία Καλόπετρα τιμάται στις 15 Αυγούστου στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Εορτάζει όμως και της Ζωοδόχου Πηγής κάθε χρόνο της Παρασκευή της Διακαινισίμου.

    Το μοναστήρι της Παναγίας Καλόπετρας είναι ένα από τα κέντρα θρησκευτικής λατρείας των θολοενών. Διαχρονική η παρουσία τους  στη αυλή της Καλόπετρας.  Η πρώτη φωτογραφία αφορά εργασίες των θολοενών για την κατασκευή και συντήρηση των οντάδων και του αύλειου χώρου της Παναγίας Καλόπετρας.

Πηγή "Ιστορική μονή της Παναγίας Καλόπετρας Θολού Ρόδου "Δρ. Χάρη Κουτελάκη-Μ. Καραγιάννη-Μαρμαροκόπου