Το "Γεράνι" του Θολού

Το "Γεράνι" του Θολού

Στον παράδρομο του Κεντρικού δρόμου του χωριού που σχηματίζεται ανάμεσα στα σπίτια της Ευτυχίας Στρατή Αντωνά (τότε), σήμερα της κόρης της Μαρίας Αντωνά — Καρακατσάνη και της Παρασκευής Στρατή — Τσαλώλη, με κατεύθυνση προς τον κεντρικό δρόμο, η μία διακλάδωση που σχηματίζεται, τραβά προς τον Κεντρικό δρόμο Ρόδου —Καμείρου περνώντας δίπλα από το Νεκροταφείο του χωριού, ενώ η άλλη συνεχίζει κατ’ ευθείαν εμπρός και λίγο πριν στρέφει προς τα κάτω με κατεύθυνση τον Κεντρικό δρόμο. Περνά μπροστά από μια πολύ παλιά βρύση που ονομάζεται, τόσο η βρύση όσο και η τοποθεσία, “Γεράνι”.

"Γεράν"ι σημερνή υπάρχουσα κατάσταση

Φαίνεται πως εκεί απέναντι από την βρύση στο ύψωμα του λόφου από πολύ παλιά υπήρχε πηγάδι που η άντληση του νερού του γινόταν με το παραδοσιακό “Γεράνι”. Το  Γεράνι χρησίμευε για να βγάζουν εύκολα το νερό από το πηγάδι με τον κουβά.

Τ0 Γεράνι

Βασιζόταν στην αρχή του μοχλού και των αντίβαρων. Αποτελούνταν από ένα διχαλωτό κορμό δένδρου σε σχήμα Υ όπου στα πάνω άκρα ήταν περασμένη μια σιδερένια περόνη, και το κάτω άκρος ήταν καρφωμένο στο έδαφος σε μια απόσταση περίπου 3 μέτρα από το πηγάδι. Στη περόνη ήταν στερεωμένο ένα δοκάρι από κορμό δένδρου. Το δοκάρι ήταν στερεωμένο παράκεντρα προς την χονδρή πλευρά, και στην ίδια άκρη του δοκαριού ήταν στερεωμένο ένα αντίβαρο, συνήθως μια βαριά πέτρα. Στην άλλη άκρη του δοκαριού ήταν δεμένη μια βουρλιά (σκοινί φτιαγμένο με το φυτό βούρλο, που φυτρώνει στα υγρά λιβάδια και στα ποτάμια) με ένα κουβά. Πιάνανε τον κουβά και με την βουρλιά τον τραβάγανε προς τα κάτω, στο πηγάδι και αφού γέμιζε, με ένα δυνατό τράβηγμα προς τα πάνω, ο κουβάς ανέβαινε γιατί τον τράβαγε το αντίβαρο. Έτσι ήταν ευκολότερο γιατί η μυική δύναμη εφαρμοζόταν στο κατέβασμα, με την βοήθεια του ανθρώπινου βάρους.

Η Τρούμπα

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 το πατροπαράδοτο "Γεράνι", που μέχρι τότε χρησιμοποιείτο για την άντληση νερού από το πηγάδι, αντικαθίσταται με την «Τρούμπα» μια σημαντική πρόοδος στον αγροτοκηπευτικό τομέα :Η τρούμπα είναι νερόμυλος με σιδερένιο σκελετό, που δουλεύει με κινητήρια δύναμη τον αέρα, καθώς με τη δύναμή του φουσκώνει και κινεί τα οχτώ ανοιγμένα πανιά της τρούμπας, που στηρίζονται ακτινοειδώς σε σίδερα τοποθετημένα στο μπροστινό μέρος του άξονα της.

Καζουλλάκης Παναγής

Στα 1928 επί δημαρχίας Καζουλλάκη Παναγή όταν ήλθε ο Ιταλός τεχνίτης για την Παλιά Βρύση στα (σκαλιά) οι θολοενοί τον έφεραν και στο “Γεράνι”. Με διάφορες εργασίες που έγιναν στη συνέχεια, με την καθοδήγηση του Ιταλού τεχνικού, στο ίσωμα από την πηγή κατασκευάσθηκε με πήλινους σωλήνες μια βρύση που μπροστά της κατασκεύασαν μικρή γούρνα για να τοποθετούνται τα αγγεία για να γεμίζουν από το νερό της βρύσης, παραπλεύρως έκτισαν και γούρνες για το πότισμα
των ζώων. Διαμόρφωσαν επίσης εκεί και ένα χώρο πλυσταριό για τις γυναίκες που τα σπίτια τους ήταν στην “Πίσω γειτονιά” και τις βόλευε να πηγαίνουν εκεί για πλύσιμο, αντί στο ποτάμι, που ήταν κάπως μακριά τους. Σ' αυτό το χώρο παλιά υπήρχαν και δύο μεγάλα ελαιόδεντρα, που η σκιά τους το καλοκαίρι ήταν πολύτιμη. Η αποδοτικότητα της πηγής του “Γερανιού” δεν ξεπερνούσε τα 10 κυβικά νερά ημερησίως, όμως για την εποχή εκείνη και την εξυπηρέτηση της “Πίσω γειτονιάς” αλλά και άλλων κατοίκων, ήταν ικανοποιητική. Οι αρχικοί πήλινοι σωλήνες αυτής της βρύσης αντικαταστάθηκαν με σιδηροσωλήνες, όταν το 1982 κατασκευάστηκε η δεξαμενή ύδρευσης του σημερινού υδραγωγείου του Θολού.
Πηγή 1.Από το Βιβλίο του Βασιλείου Ν. Παπανικολάου «Ιστορίες σπιτιών και ανθρώπων του χωριού Θεολόγου ( θολού), Ρόδου.
2. Από το βιβλίο "Θολός" της κ Μαρμαροκόπου Καραγιάννη